Generatie Z over liefde in de toekomst

Individuele vrijheid als sleutel naar geluk

‘Jongeren gaan vaak op zoek naar spanning en bevestiging, ook buiten hun relatie’, zegt seksuoloog Wim Slabbinck.
Foto: vice.com

De jeugd van tegenwoordig is individualistischer dan ooit. Ze groeien op met het idee dat ze zelf mogen kiezen wie ze zijn en wat ze gaan doen in de toekomst. Ook zijn er meer scheidingen dan vroeger, waardoor jongeren kritischer naar het huwelijk kijken. Kiezen ze voor traditionele waarden? Of liever een quick bootycall? We evolueren steeds meer naar een open wereld waar je snel met anderen in contact kan komen. Alhoewel de coronaheisa hier momenteel een stokje voor steekt. Jongeren moeten inventief zijn en hun behoeftes halen uit webcamcontacten of online daten.

Friends with benefits lijkt het nieuwe normaal bij de jeugd. De perceptie van jongeren over het fenomeen ‘huisje, tuintje, boompje’ is drastisch veranderd. Vijftig jaar geleden was jong trouwen een doodnormale zaak. Vandaag de dag ziet de jeugd dit eerder als een soort gek optreden. De nood om ongehuwd samen te wonen en elkaar eerst wat beter te leren kennen primeert. Ook volgen tegenwoordig meer vrouwen dan mannen hogere studies. Daarom beginnen steeds meer jongeren op latere leeftijd aan een relatie. ‘Meer vrouwen studeren verder en behalen universitaire diploma’s. Wanneer zij afstuderen zijn ze vaak al 25 jaar.’ zegt seksuologe Mieke Mievis, stichter en coördinator van het Therapeutisch Centrum in Ternat.

Dat geldt ook voor de twintigjarige Amber Vanderhaeghe, studente Interieurarchitectuur aan de Universiteit van Antwerpen. Zij is sinds een half jaar single. Na een woelige relatie van vijf jaar, heeft Amber nood aan vrijheid. ‘Een langdurige relatie heeft veel voordelen, maar ook zeker nadelen. Ik profiteer nu van mijn vrijheid’, zegt ze.

De studente wil genieten van haar vrienden, en niet te vergeten, vooral van zichzelf. ‘Toen ik 15 jaar was, leerde ik mijn eerste vriend kennen. Ik was op die leeftijd al snel erg volwassen in tegenstelling tot mijn vriendinnen. Losse fladders zoals men dat noemt, daar heb ik nooit behoefte aan gehad. Ik ben een redelijk volwassen en zelfstandig persoon. Toch heb ik altijd rekening moeten houden met mijn partner. Nu geniet ik ervan om geen verantwoording meer af te leggen’, vertelt Amber.

Met haar volwassen blik op de liefde is Amber ook erg realistisch. In een tijd waar koppels makkelijker uit elkaar gaan, staat ze met haar beide voeten op de grond. ‘Alles heeft een einde, niets is voor altijd. Koppels die in de zevende hemel zitten tijdens hun relatie, vind ik soms zelfs belachelijk. In eeuwige liefde geloof ik niet’, zegt ze. Toch vindt Amber het jammer dat koppels hun relatie sneller opgeven dan vroeger. ‘Ik weet niet hoe het komt, maar dat is de mentaliteit van tegenwoordig. Als iets kapot is, laten we het niet meer maken. We kopen dan gewoon iets nieuws. Dat patroon zie ik ook terug in relaties.’

Amber Vanderhaeghe (20): ‘Als iets kapot is, laten we het niet meer maken, we kopen gewoon iets nieuws. Dat patroon zie ik ook terug in relaties.’

De nieuwe generaties zijn individualistischer dan ooit tevoren. Ook voor Amber is dat van toepassing. ‘Ik ben opgegroeid met gescheiden ouders. Een alleenstaande ouder is voor mij het normale gezinsbeeld. Mijn thuissituatie heeft mijn blik op relaties dan ook erg beïnvloed. Het heeft me veel zelfstandiger gemaakt, waardoor ik me minder hecht aan mijn partner. Dat vind ik niet negatief. Integendeel, ik wil een carrière opbouwen zodat ik mijn eigen huis heb.’ Ook droomt Amber ervan ooit kinderen te hebben. Of daar een partner bij zal horen voor de rest van haar leven? Dat laat ze in het midden.

Volgens Wim Slabbinck, klinisch seksuoloog en coördinator van de groepspraktijk Ruimte in Gent, leggen jongeren tegenwoordig ook veel meer de nadruk op de romantische kant van het huwelijk: het moet goed voelen en een meerwaarde zijn in hun leven. ‘Vroeger trouwden mensen veel meer uit financiële overwegingen. Door de emancipatie zijn vrouwen financieel onafhankelijk geworden. Hierdoor voelen ze zich ook minder verplicht om in een huwelijk te blijven als dat niet goed aanvoelt’, verklaart Slabbinck.

Daar is de studente het helemaal mee eens. ‘Ik zou het niet erg vinden om een alleenstaande moeder te zijn. Moest ik wel een partner hebben, dan wil ik op financieel vlak onafhankelijk zijn. Er is altijd een kans dat er iets misloopt, en dat zit echt in mijn achterhoofd. Dat is ook gewoon de realiteit. Die gedachte maakt liefde langs één kant beangstigend, maar een mens is gemaakt om liefde te vinden dus dat is het risico waard’, vertelt Vanderhaeghe.

Keuzestress

Uit onderzoek van InSites Consulting blijkt dat ongeveer een vierde van de jongeren een vaste relatie heeft. Dat wil zeggen dat de overige 75% single is, en dat is veel. Maar zo zwart-wit is de jongerenwereld helemaal niet. Tussen vrijgezel zijn en een vaste relatie hebben, bevindt zich namelijk een grote grijze zone. Zin in een bootycall? Dan moet je gewoon even een belletje plegen naar iemand met wie je alleen seks wil.

‘Friends with benefits is het nieuwe normaal bij de jeugd’, aldus Mieke Mievis. ‘In die zin klopt het dus ook dat jongeren onder de 25 hun individuele vrijheid veel langer willen behouden in plaats van een relatie aan te gaan.’

‘Friends with benefits is het nieuwe normaal’

Dat merkt ook Ben Lodewyks (20), student lerarenopleiding lager onderwijs aan de Hogeschool PXL in Hasselt. Ben is al heel zijn leven single. Zijn laatste jaar op kot zou hij gebruiken om wat meer te daten, maar daar stak corona helaas een stokje voor. Al heeft hij wel al wat gedatet in het verleden. Zo deed hij mee aan het programma First Dates. ‘Momenteel ben ik nog steeds single. Ik heb nooit een echte relatie gehad. Ik heb altijd het gevoel dat het na een maand toch al gedaan zou zijn. Daarom begin ik er gewoon niet aan’, zegt Ben.

Het feit dat hij het moeilijk heeft om relaties aan te gaan, kan volgens hem te maken hebben met zijn homoseksuele geaardheid. ‘Het is gewoon zo dat heel veel homo’s sneller vreemdgaan. Velen uit mijn gemeenschap nemen relaties niet altijd even serieus. Ik vind dat jammer, maar het is gewoon zo. Op deze leeftijd willen de meeste jongens nog losgaan en niet beginnen aan iets langdurigs. Aan de ene kant snap ik dat wel, al heb ik die losbandigheid nooit gekend. Ik ga geen relatie aan als ik weet dat het maar een halfjaar zal duren.’

Vertrouwen is voor de leraar in spé een groot struikelblok. Hij zag namelijk al veel van zijn vrienden vreemdgaan tijdens feestjes. Dat heeft hem beïnvloed in zijn visie op langdurige relaties. ‘Wanneer ik op stap ga met vrienden die een langdurige relatie hebben, zeg ik altijd voor de grap dat ze zich goed moeten gedragen. Nog geen vijf shotjes later zie ik hen al vreemdgaan’, vertelt hij. ‘Het ergste is dat die jongens nooit aan het lief van een van hun vrienden zullen vertellen dat haar vriendje is vreemdgegaan.’

Ben Lodewyks (20): ‘Wanneer ik op stap ga met vrienden die een langdurige relatie hebben, zeg ik altijd voor de grap dat ze zich goed moeten gedragen. Nog geen vijf shotjes later zie ik hen al vreemdgaan.’

Nemen jongeren de liefde dan minder serieus? ‘De mogelijkheden om een partner te vinden zijn veel groter geworden’, verklaart Slabbinck. ‘Als je meer keuzemogelijkheden hebt, dan is er ook meer keuzestress.’ Er is dan ook gewoon ontzettend veel aanbod. Internet maakt het mogelijk om met heel de wereld in contact te komen en dus ook om met heel de wereld te daten. Jongeren bouwen online relaties op die net zo intens kunnen zijn als real life relaties. We evolueren dus van een tijdperk waar jong trouwen de norm was, naar een tijdperk van living young, wild and free.

Hoe ervaren die bende individualisten dan toch het begrip liefde? ‘Ik merk aan de jeugd dat ze maar één doel hebben, en dat is gelukkig zijn. Dat houdt echter niet per se in dat dat in een relatie moet zijn. Ook door te reizen of door leuke dingen te gaan doen met vrienden’, aldus Mieke Mievis. ‘Het is duidelijk dat jongeren veel minder geluk vasthangen aan een vaste relatie. Vijftig jaar geleden was dat wel zo. Toen kon je niet zomaar seks hebben met iemand. Liefde was toen niet voor het plezier. Terwijl ik merk dat veel jongeren het nu wel doen voor hun plezier.’

Wie toch nog in de eeuwige liefde gelooft, is Jarne Landerloos (22), student kleuteropleiding aan de AP Hogeschool in Antwerpen. Hij is een van de jongeren die wel nog droomt van een sprookjesachtig huwelijk. De symbolische waarden van zo’n huwelijk vindt hij namelijk erg mooi. ‘Benadrukken dat je elkaar graag ziet en dat moment samen met je familie delen, is het mooiste aan trouwen’, vertelt Jarne.

Voor hem is een langdurige relatie erg belangrijk. Hij wil kunnen aantonen dat zo’n relaties nog steeds stand kunnen houden. Toch beseft Jarne dat het minder van deze tijd is. Volgens hem mogen jongeren zich echter niet laten tegenhouden om te trouwen door de gedachte van een mogelijke scheiding of bedrog. ‘Als je trouwt met iemand is scheiden het laatste waar je aan mag denken. Het kan altijd gebeuren, maar we mogen ons daardoor niet laten tegenhouden’, vindt hij.

Jarne Landerloos (22): ‘Ik wil kunnen aantonen dat een langdurige relatie nog echt kan.’

Dat de tijden zijn veranderd en dat mensen minder lang samenblijven, beseft Jarne maar al te goed. De angst om te trouwen, speelt bij jongeren een grote rol. Zelf blijft hij wel nog een echte romanticus. ‘Als je de juiste persoon vindt, die zowel jouw positieve als negatieve kanten kan verdragen, moet het lukken om voor eeuwig samen te blijven’, vindt hij.

Ook Ben Lodewyks gelooft dat eeuwige liefde nog steeds bestaat. ‘Ik geloof er wel in, want ik werk in een restaurant en daar komen veel oudere koppels die al vanaf hun tienerjaren samen zijn. Ze komen nog steeds elke dag samen iets eten of drinken, en ze zien er echt nog heel verliefd uit’, vertelt hij bewonderend.

Toch lijken jongeren steeds meer intiem genot te ervaren met losse contacten. Hier gooit de coronacrisis echter roet in het eten. Momenteel leven we, hopelijk voorlopig, in een wereld van social distancing, mondmaskers, gesloten cafés en avondklokken. Veel meer keuze dan online daten is er dus niet meer. Zullen we na de coronacrisis steeds meer online daten? ‘Ik denk wel dat er een verandering aan het gebeuren is,’ begint Wim Slabbinck. ‘Er zal nu sneller overgeschakeld worden naar webcamcontact, een video-call of telefoontje om elkaar te leren kennen. Waar men voorheen toch sneller fysiek contact zocht, gaat men nu eigenlijk een nieuwe stap toevoegen in het datingproces en dat is dan bijvoorbeeld die video-call.’

Carte blanche

Door sociale media is het tegenwoordig heel eenvoudig om met iemand in contact te komen waar je eigenlijk beter niet mee in contact zou komen. Overspel plegen is dus snel gebeurd. ‘Het is gewoon één klik op de knop en je ligt al met een ander te vogelen’, lacht Mieke. ‘Toch hangt dat niet alleen af van de aanwezigheid van sociale media. Het is ook een keuze die je zelf maakt. Er is dus zeker een verschil tussen de opportuniteit hebben om via sociale media vreemd te gaan, en het morele gedrag van een persoon’, vertelt Mievis.

‘Het is gewoon één klik op de knop en je ligt al met een ander te vogelen’

Ook Slabbinck denkt dat sociale media een impact hebben op hoe jongeren naar relaties kijken. ‘Veel mensen creëren online een verhaal dat veel mooier is dan de werkelijkheid. Je volgt bijvoorbeeld iemand online, en diegene post heel mooie foto’s over zijn of haar relatie. Als ze dan uit elkaar gaan, kan je dat bijna niet geloven, omdat het online een perfect koppel leek’, zegt de seksuoloog.

We worden meer uitgedaagd dan vroeger door sociale media en denken vaak dat het gras aan de overkant groener is. ‘We zien veel vaker een beeld van hoe het er in andere relaties aan toe gaat. Die lijken vaak veel rooskleuriger, al is dat niet altijd de realiteit. We posten nooit of zelden foto’s van wanneer we het moeilijk hebben. Het zijn enkel de mooie momenten die we delen met de buitenwereld’, stelt hij.

‘Zes op de tien Nederlandse jongeren stelt zich vandaag de dag vragen bij monogamie’

Wim Slabbinck herinnert zich ook een interessant onderzoek uit Nederland, waarbij men de vraag stelde aan Nederlandse jongeren of ze nog in monogamie geloofden.

‘Daaruit bleek dat zes op de tien Nederlandse jongeren zich vandaag de dag vragen stelt bij monogamie. Toch koesterde driekwart van die groep de hoop op iets voor het leven.

Dus de hoop is er nog, maar tegelijkertijd worden zij natuurlijk ook geconfronteerd met ouders die veel meer scheiden dan voorheen’, vertelt Wim. ‘In tegenstelling tot vorige generaties denk ik dat de jongeren van nu beseffen dat een monogaam huwelijk ook veel uitdagingen vergt voor mensen, en dat het niet evident is.’

Jongeren kijken nu anders naar een monogame relatie. Maar ze zien er ook de voordelen van zoals: een veilig nest, geborgenheid en nabijheid hebben. ‘Toch wil ik er bijzeggen dat het vandaag de dag, al kan het morgen ook weer anders zijn, nog altijd mogelijk is om een vorm van een open relatie te hebben’, zegt Slabbinck. Aan de jongeren die hij begeleidt als seksuoloog merkt hij dat ze bewuster stilstaan bij de relatievorm die ze willen. ‘Ik ben in die zin echt wel een pleiter om meer open te communiceren tijdens relationele en seksuele educatie op school. Zo kunnen jongeren bewuster kiezen voor welke relatievorm ze willen aangaan. Men vertrekt nu nog te veel vanuit een monogaam denkkader.’

Bewuster leven

Vroeger bleven mensen gemakkelijk 50 jaar samen. Hebben jongeren nu dan meer behoefte aan meerdere partners in hun leven? ‘Ik denk dat die behoefte er altijd al geweest is’, zegt Slabbinck. ‘Als je de mens evolutionair bekijkt, zijn er heel veel aanwijzingen dat we in de oertijd meer open relaties hadden. Dat we meer polyamoureus waren. Ze deelden toen eigenlijk alles met elkaar. Het is dus logisch om aan te nemen dat mensen in de oertijd ook seksuele contacten met elkaar deelden. Dat wringt met onze huidige cultuur. En zo krijg je natuurlijk een verschijnsel als vreemdgaan, iets dat sommige mensen hanteren om te dealen met monogamie.’ Dat zie je ook al bij micro-cheating: dat je intieme en seksuele gesprekken hebt met iemand anders dan je partner. Omdat mensen toch nog vaak op zoek gaan naar spanning en bevestiging.

Maar bedrogen worden brengt soms een trauma met zich mee. ‘Dat zijn processen van een jaar of twee waarin ik mensen begeleid om daar weer bovenop te komen. Dat is een lang en slopend proces. Dan denk ik dat monogame koppels nog iets kunnen leren van mensen die een open relatie hebben, waar men vaak opener communiceert met alle betrokken partijen. Al brengt een open relatie natuurlijk ook heel wat uitdagingen met zich mee’, zegt Slabbinck.

Volgens hem is het vooral belangrijk dat jongeren beseffen dat ze een vrije keuze kunnen maken en dat ze weten wat die keuzes zijn. ‘Jongeren kijken realistischer naar huwelijken. Ze zien ze namelijk sneuvelen bij familieleden of vrienden en dat doet hen het huwelijk in vraag stellen. Ik denk dat ze er meer bewust mee bezig zijn en ik vind dat eigenlijk wel een goede evolutie’, aldus Slabbinck. ‘Meer mensen zullen in de toekomst kiezen voor open relaties of polyamoureuze relaties. Ze zullen in ieder geval steeds bewuster bezig zijn met het zoeken van een relatievorm die het best bij hen past. En dat is positief.’

In samenwerking met Amber Schepers, Ianthe Keuninckx en Delia Filippone.